Σπήλαιο πηγών ποταμού Αγγίτη – Προσοτσάνη Δράμας
Δήμος Προσοτάνης Δράμας
Το σπήλαιο των πηγών του ποταμού Αγγίτη βρίσκεται στην Τ.Κ. Κοκκινογείων του Δήμου Προσοτσάνης, 25 χιλιόμετρα Β.Δ. της πόλης της Δράμας. Η ανακάλυψη του έγινε το 1978 από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία σε συνεργασία με την Γαλλική σπηλαιολογική ομάδα Ε.Ρ.Ι.Σ. και πρόκειται για ένα σπήλαιο μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα διάφορες σπηλαιολογικές ομάδες έχουν εξερευνήσει περίπου 11 χιλιόμετρα. Έτσι το σπήλαιο μπορεί να θεωρηθεί ο μεγαλύτερος, μέχρι σήμερα γνωστός, εν ενεργεία καρστικός αγωγός στην Ελλάδα.
Η απώτερη προϊστορία της περιοχής του σπηλαίου αγγίζει τα 30000 χρόνια πριν από σήμερα. Σε ανασκαφές που έγιναν ανακαλύφθηκαν λίθινα εργαλεία, οστά ζώων (άλογο, ελάφι, δασύμαλλος ρινόκερος, μεγάκερος, μαμούθ), λείψανα εγκαταστάσεων του τέλους της Νεολιθικής εποχής ενώ σώζονται και τμήματα οχύρωσης υστερορωμαϊκής ή βυζαντινής εποχής.
Πολύ πριν γίνει γνωστό το σπήλαιο οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής γνώριζαν μια μικρή σπηλιά, την σημερινή αίθουσα του τροχού, λόγω ενός φυσικού ανοίγματος της οροφής και ενός τοξοειδούς ανοίγματος που επιτρέπει τα νερά του ποταμού να βγουν στην πεδιάδα. Στο σημείο αυτό, από τις αρχές του 19ου αιώνα, κατασκευάσθηκε ένα σύστημα ύδρευσης της περιοχής που αποτελούνταν από ένα υδροτροχό διαμέτρου 8 μέτρων στο εσωτερικό της σπηλιάς και ένα δίκτυο κτιστών αγωγών μήκους 6,5 χλμ. Στην συνέχεια το σύστημα αυτό συμπληρώθηκε με ένα δεύτερο υδροτροχό διαμέτρου 4 μέτρων στον εξωτερικό χώρο που αποσκοπούσε στην άρδευση. Η δημιουργία ενός σύγχρονου δικτύου υδροδότησης και άρδευσης από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 έθεσε τους τροχούς σε αχρηστία η παρουσία τους όμως είναι σημαντική και αποτελούν λαμπρά μνημεία προβιομηχανικής αρχαιολογίας.
Εκτός όμως των σπηλαιολογικών ομάδων με το σπήλαιο ασχολήθηκαν και συνεχίζουν να ασχολούνται διάφορες επιστημονικές ομάδες. Η ζωή μέσα στο σπήλαιο έχει ιδιαίτερη σημασία. Από τις περιβαλλοντικές μελέτες προέκυψε ότι σήμερα στο σπήλαιο φωλιάζουν ευκαιριακά ή ζουν μόνιμα 37 είδη ζώων κυρίως μικροπανίδα (μαλάκια, γαιοσκώληκες, κολεόπτερα, αραχνίδια κ.α.). Επίσης ζουν ψάρια, νυχτερίδες και κάποια μεγαλύτερα θηλαστικά όπως η βίδρα και ο μυοκάστορας.
Μεγάλο επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει και η φυσική ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου του σπηλαίου. Η πλούσια βλάστηση, στις όχθες του ποταμού, που αποτελείται από πλατάνια, ιτιές, λεύκες κ.ά., δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να απολαύσουν μοναδικές στιγμές ηρεμίας και ξεκούρασης. Οι χώροι αναψυχής που δημιουργήθηκαν, με σεβασμό προς τη φύση, και τα καταστήματα που λειτουργούν παρέχουν τη δυνατότητα για ολοήμερη διαμονή στο χώρο.
Το σπήλαιο λειτουργεί καθημερινά και όλη την διάρκεια του έτους εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες και ο σημερινός επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα 500 πρώτα μέτρα του μοναδικού αυτού φυσικού μνημείου με την συνοδεία έμπειρων υπαλλήλων της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Προσοτσάνης.